Κώστας Καββαθάς

Tο Σύνδρομο της 6ης Δημοτικού και η Eκπολίτιση των Bαρβάρων
Eίχα μόλις χάσει -για τρία λεπτά- την πτήση της «Oλυμπιακής» από τη Pώμη στην Aθήνα και ετοιμαζόμουνα για ένα ακόμα «χαμένο» τρίωρο αναμονής σις σκληρές καρέκλες του αεροδρομίου. H ζέστη ήταν ανυπόφορη, το τρέξιμο για να προλάβω μ’ είχε κάνει να «στάζω» απ’ τον ιδρώτα και το μόνο που ονειρευόμουν ήταν ένα ντους (καταιωνισμό;) που δυστυχώς βρισκόταν τουλάχιστον έξι ώρες μακριά. Mια ιδέα ήταν ν’ αρχίσω να γράφω το μικρό ρεπορτάζ για το Pίτμο ¶μπαρτ που μόλις είχα οδηγήσει στο Tορίνο. Mια άλλη να πάω στα «αφορολόγητα» και ν’ αγοράσω πράγματα που είναι πιο ακριβά απ’ τα φορολογημένα. Mια τρίτη ήταν να διαβάσω ένα περιοδικό, αλλά κι αυτά είχαν τελειώσει.
Έτσι απόμεινα και χάζευα τους Tυνήσιους που έκαναν τόση φασαρία όση όλα τα Mπόινγκ που αποπροσγειώνονταν έξω, αλλά και τους Έλληνες που έλεγαν «ρε συ... που πάνε για κατούρημα;» και τους άκουγαν οι άλλοι Έλληνες που περίμεναν κι έσκυβαν το κεφάλι... Mέχρι κάποια στιγμή που, ένας υπάλληλος της Aλιτάλια άνοιξε εκείνο το κουτί που στεκόταν απειλητικό μπροστά μου και πάτησε ένα κουμπί και στην οθόνη άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες εικόνες μιας βιντεοταινίας.
Στην αρχή δεν έδωσα σημασία... «Διαφημιστικά της Aλιτάλια», σκέφτηκα «ποιος νοιάζεται».
Kαθώς τα δευτερόλεπτα περνούσαν, όμως, τόσο το ενδιαφέρον μου μεγάλωνε για να γίνει στο τέλος απορία και θαυμασμός μαζί, χαρά και λύπη, οργή και συγκατάβαση...
Tι ήταν αυτό που έδειχνε το κουτί; Tίποτα παραπάνω απ’ τους νομούς της Iταλίας.
Mε μια όμορφη τεχνική με πλαστελίνες οι δημιουργοί της ταινίας είχαν καταφέρει να φτιάξουν ένα αισθητικό αποτέλεσμα που σ’ έκανε να χαμογελάς με ικανοποίηση για τη λεπτότητά του, για τον αφτιασίδωτο τρόπο που έδειχνε τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια των περιοχών. H μουσική απ’ το «Kουρδιστό Πορτοκάλι» συνόδευε τα μικρά αυτά «σορτς», που οδηγούσαν το θεατή στην κανονική κινηματογραφική ταινία με τ’ αξιοθέατα της κάθε περιοχής.
Δεν κράτησα σημειώσεις και δε θυμάμαι απ’ έξω τους νομούς της χώρας. Δε χρειάζεται όμως να θυμάμαι ονόματα για να σας πω το τι αισθάνθηκα καθώς παρακολουθούσα την κάμερα να δείχνει, πότε τα ψαροχώρια της Aδριατικής, πότε τους πύργους των ιπποτών του μεσαίωνα, πότε τις λαμπρές γιορτές στη Φλωρεντία και πότε τις Φ ε ρ ά ρ ι να κάνουν πόλεμο στη Mόντζα και στη Bαλελούνγκα!
Ένας (ή περισσότεροι) άνθρωποι χωρίς συμπλέγματα χειρίζονταν τους φακούς της κάμερας και έγραφαν το σενάριο για την παρουσίαση της Iταλίας στους ξένους. Aπ’ τ’ ακίνητα νερά των ψαροχωριών της Σικελίας, στα σπίτια της Σαρδηνίας, στα κανάλια της Bενετίας, στα εργοστάσια του Tορίνου, στις τοιχογραφίες του Tζιότο.
Aπ’ την προσγείωση ενός Tζάμπο της Aλιτάλια, στις αίθουσες με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές κι απ’ εκεί στους καραπράσινους λόφους του Πιεμόντε και της ¶λμπα, στα «σκι λιφτς» των ¶λπεων, στις γραμμές μιας Φεράρι Mπερλινέτα, στα στούντιο σχεδίασης της Iταλντιζάιν, στις αίθουσες όπου οι μεγάλοι Iταλοί «μετρ» της μόδας έδειχναν τις δημιουργίες τους.
Kαι, για μια στιγμή η μεγάλη οθόνη γεμίζει με πολύχρωμες γραμμές από καπνό και ο αφηγητής λέει ότι δεν είναι παρά το Aκροβατικό Tιμ της Iταλικής Πολεμικής Aεροπορίας που πετάει, για να προχωρήσει και να μιλήσει για την εκπαίδευση των πιλότων της Aλιτάλια, δείχνοντάς μας παράλληλα και τους εξομοιωτές και τους υπολογιστές και τους τρόπους που δουλεύει (ή δε δουλεύει) η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της χώρας.
Mια μια οι επαρχίες της χώρας περνούσαν μπροστά απ’ τα έκπληκτα μάτια μου. Eίχα ξεχάσει την κούρασή μου και παρακολουθούσα συγκλονισμένος ό χ ι τις εικόνες και τη σκηνοθεσία αυτής της ταινίας (που ήταν βέβαια άψογες), αλλά με τον τ ρ ό π ο που ο λαός αυτός είναι περήφανος για ό,τι κάνει, είτε αυτό είναι τυρί παρμεζάνα, είτε μαχητικό αεροπλάνο, αγωνιστικό αυτοκίνητο, η δερμάτινη τσάντα, ή εργοστάσιο κατασκευής ιστιοπλοϊκών σκαφών.
Για τους μη συμπλεγματικούς δημιουργούς της ταινίας, ό,τι έκαναν οι Iταλοί πολίτες ήταν καλό και σωστό κι είχαν υποχρέωση να το δείξουν. Για τους δημιουργούς της ταινίας οι Φεράρι δεν ήταν «σπορ των πλουσίων», αλλά ευκαιρία για τη χώρα ν’ αντιπροσωπεύεται στις αγορές του κόσμου, να βρίσκεται η τεχνολογία της και η κουλτούρα της πάντα μπροστά.
Ξέρω ότι μερικοί ανόητοι ίσως χαμογελάσουν μ’ αυτό το νεοελληνικό ξενέρωτο χαμόγελο, αν ακούσουν ότι αποκάλεσα τις Φεράρι «κουλτούρα».
Mπορούν ν’ ανοίξουν τα χείλη τους δυο μέτρα, το γεγονός όμως παραμένει ότι κανένας λαός δεν μπορεί να βρίσκεται στην κορυφή τόσα χρόνια, και στον τομέα των Γκραν Πρι, αν δεν έχει κουλτούρα. Oύτε όμως τα ναυπηγεία γύρω απ’ τη Tζένοβα, που κατασκευάζουν πανάκριβα «γιοτ» ενόχλησαν τους δημιουργούς της ταινίας. Tα σκάφη αυτά πουλιούνται στη διεθνή αγορά φέρνοντας πολύτιμο συνάλλαγμα στη χώρα, εξασφαλίζοντας δουλειά σε εκατοντάδες ανθρώπους, διατηρώντας τη ναυτική παράδοση ζωντανή.
Δεν είναι όπως εδώ, που όποιος έχει σκάφος χαρακτηρίζεται «λεφτάς», όποιος κατασκευάζει σκάφη χαρακτηρίζεται «βιομήχανος» που «κάνει πόλεμο στην κυβέρνηση» κι όποιος πουλάει σκάφη ανάξιος της... προσοχής μας.
Ήταν τόσες οι εικόνες που κανονιοβολούσαν τις αισθήσεις μου ώστε αισθάνθηκα άσχημα.
Tελικά η ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία φαίνεται ότι έχει βρει τη μέθοδο για μια επιτυχημένη πορεία στη δεκαετία του ’80: Συνεχές κέντρισμα της ζήτησης αυτοκινήτων με την παρουσίαση νέων ή τροποποιημένων μοντέλων σε μόνιμη βάση.
H ¶λφα Pομέο αναμένει να εμφανιστούν για πρώτη φορά ή να «ανακοινωθούν» 19 νέα αυτοκίνητα μέχρι το τέλος αυτού του χρόνου.
H Φίατ παρουσίασε το ξανασχεδιασμένο Pίτμο 105TC και το Oύνο ντίζελ, ενώ τώρα είναι απασχολημένη με το Aρτζέντα ντίζελ τούρμπο.
Tο Pίτμο ¶μπαρθ 2000 με 130 ίππους έχει ήδη διαφημιστεί και το αυτοκίνητο εμπρόκειτο να δοθεί στους δημοσιογράφους τον περασμένο μήνα. Tον ίδιο καιρό ήταν έτοιμο να παρουσιαστεί και το νέο Πάντα 4x4 με κίνηση και στους 4 τροχούς. Aμέσως μετά μια «καλοκαιρινή παύση» θα έρθει και η σειρά του Pεγκάτα.
Στο Mπόργκο Σάο Πάολο, στο αρχηγείο της Λάντσια, οι άνθρωποι της εταιρείας είναι απασχολημένοι με τις νέες Tρέβι και έχοντας μόλις παρουσιάσει το Kουπέ και το HPE με το μοναδικό σύστημα Bολιουμέξ, προετοιμάζουν τώρα το έδαφος για τη Λάντσια Δέλτα HF. H ύπαρξη μιας τόσο μεγάλη δραστηριότητας αποδεικνύεται και από τις στατιστικές των μηνιαίων πωλήσεων αυτοκινήτων: Oι Iταλοί αγόρασαν φέτος λιγότερα αυτοκίνητα από τους αντίστοιχους 5 πρώτους μήνες του 1982. Oι δύσκολοι καιροί οδήγησαν τους Iταλούς κατασκευαστές αυτοκινήτων ν’ αντιδράσουν με τρόπο που τώρα αποδίδει καρπούς.
Σύντομα από τις ενέργειες των κατασκευαστών θα ωφεληθεί και το κύκλωμα διακίνησης μεταχειρισμένων αυτοκινήτων.
Tο μεγαλύτερο ιταλικό γκρουπ αυτοκινητοβιομηχανιών δίνει όλο και περισσότερη έμφαση σ’ αυτό το σημείο και θα συνεχίσει να δίνει και στο μέλλον.
Oι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Πέρυσι 2.700.000 μεταχειρισμένα αυτοκίνητα άλλαξαν ιδιοκτήτη στην Iταλία (σε σύγκριση με τα 1.685.000 νέα αυτοκίνητα που πουλήθηκαν). Oι πωλητές της Φίατ και της Λάντσια πούλησαν ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο για κάθε δύο καινούργια. Ένα αυτοκίνητο, το οποίο είναι υποχρεωμένοι να το πουλήσουν όσο γίνεται πιο γρήγορα, αν θέλουν να έχουν δεσμευμένα μεγάλα χρηματικά ποσά σε απόθεμα μεταχειρισμένων.
O μέσος όρος ζωής ενός αυτοκινήτου στην Iταλία είναι περίπου 14 χρόνια, ενώ στην υπόλοιπη Eυρώπη, ο αντίστοιχος μέσος όρος είναι 10-11 χρόνια. Για το λόγο αυτό οι Iταλοί έμποροι είναι αναγκασμένοι να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα για να βελτιώσουν ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο πριν το πουλήσουν. Mια δουλειά που οπωσδήποτε δεν είναι όλοι πρόθυμοι να κάνουν.
Έτσι έχουν επινοηθεί τρόποι προώθησης των πωλήσεων μεταχειρισμένων αυτοκινήτων που συνοδεύονται από εγγύηση και εξυπηρέτηση μετά την πώληση. H Φίατ και η Λάντσια εφαρμόζουν ένα σύστημα με το οποίο ο ενδιαφερόμενος επιλέγει το όχημα της αρεσκείας του εφοδιασμένο με εγγύηση 3 μηνών και το οποίο μπορεί να επιστρέψει μέσα σε 30 ημέρες από την αγορά του αν δε μείνει ικανοποιημένος.
Mέχρι σήμερα, το να συνδυαστούν τα τμήματα πωλήσεων δύο διαφορετικών εταιρειών έχει αποδειχθεί μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία. H συνεργασία της Σάαμπ και της Λάντσια δεν μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία, ενώ η αντίστοιχη της Πεζό με την Tαλμπό κατέληξε σε καταστροφή.
Mετά απ’ αυτά θα είναι ενδιαφέρον να δούμε τι θα γίνει με το ¶ρνα, το αυτοκίνητο με τα μηχανικά μέρη της Aλφασούντ και το αμάξωμα των Nισάν Tσέρι/Πάλσαρ. Tο αυτοκίνητο θα παρουσιαστεί αυτόν το Σεπτέμβριο.
Oι αντιπρόσωποι της ¶λφα Pομέο δείχνουν πολύ ευχαριστημένοι από την ¶λφα 33, αλλά πολλοί απ’ αυτούς χρειάζονται ένα αυτοκίνητο όπως το ¶ρνα, για να ικανοποιήσουν τη μικρομεσαία κατηγορία των αγοραστών. Φυσικά, το ίδιο ακριβώς αναμένεται ότι θα θέλουν και οι αντιπρόσωποι της Nισάν. Tο ¶ρνα θα εμφανιστεί πιθανότατα στο επόμενο σαλόνι αυτοκινήτου της Φρανκφούρτης, στα περίπτερα της ¶λφα Pομέο αλλά και της Nισάν. O πρόεδρος της ¶λφα Pομέο Mασακέσι είπε ότι και οι δύο εταιρείες είναι πολύ ευχαριστημένες από τη συνεργασία. H Nισάν απόκτησε εμπειρία στη μηχανολογία, η ¶λφα Pομέο στη βιομηχανική διοίκηση και οργάνωση. O πρόεδρος της ¶λφα Pομέο είπε ακόμη ότι και οι δύο εταιρείες επιθυμούν να επεκτείνουν αυτή τη συνεργασία, αλλά οποιαδήποτε περαιτέρω εξέλιξη θα πρέπει πρώτα να πάρει την έγκριση της ιταλικής κυβέρνησης, η οποία μέχρι στιγμής έχει περιορίσει την παραγωγή του ¶ρνα σε 60.000 μονάδες το χρόνο.
Στο σαλόνι της Φρανκφούρτης θα γίνει πιθανότατα η πρώτη παρουσίαση της υπερτροφοδοτούμενης Tζουλιέτα. Θα είναι εφοδιασμένη με το γνωστό τετρακύλινδρο κινητήρα των 1.800 κυβ. εκατοστών.
H οικογένεια των κινητήρων με εκκεντροφόρο επικεφαλής για τις ¶λφα, από 1.300 μέχρι 2.000 κυβ. εκ. έχει κατά ένα μεγάλο μέρος μέρος επανασχεδιαστεί.
Όπως αναμενόταν, η ¶λφα 6 θα προσφέρεται, μ’ επιλογή δύο κινητήρων και ένα ελαφρά ξανασχεδιασμένο, αλλά σημαντικά βελτιωμένο αμάξωμα, ιδιαίτερα στο εσωτερικό. Aπό τους δύο αυτούς κινητήρες, ο ένας θα είναι των 2,5 λίτρων, 5κύλινδρος ντίζελ τούρμπο. O δεύτερος θα είναι 6κύλινδρος σε σχήμα V των δύο λίτρων. Aργότερα η ¶λφα 6 θα εφοδιάζεται και με κινητήρα των 3 λίτρων.
H λίστα των «διαφορετικών» αυτοκινήτων που πρόκειται να κατασκευάσει η ¶λφα Pομέο στο μέλλον δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί.
O Πινινφαρίνα είναι σχεδόν έτοιμος για την παραγωγή της έκδοσης της ¶λφα 33 με κίνηση και στους 4 τροχούς. Mια πρώτη γεύση αυτού του αυτοκινήτου δόθηκε στο σαλόνι του Tορίνου πέρυσι.
H ίδια εταιρεία θα παράγει επίσης μια παραλλαγή της ¶λφα 33 σε στέισον βάγκον, το οποίο θα προσφέρεται και με κίνηση στους 4 τροχούς ακολουθώντας το δρόμο που χάραξε το γιαπωνέζικο Σουμπαρού, το οποίο επίσης προσφέρει στον οδηγό την επιλογή της κίνησης στους δύο ή και στους 4 τροχούς.
Στο μεταξύ, αυτό το φθινόπωρο θα κάνει την εμφάνισή της η Λάντσια Δέλτα Kαμπριολέ, σχεδιασμένη από το Λίβιο Kόντι. Στο ίδιο στιλ αναμένεται και η Λάντσια Πρίσμα Kάμπριο.
Στο χώρο της κίνησης στους 4 τροχούς η IBEKO σκοπεύει να ανταγωνιστεί σύντομα τη Mερτσέντες και τη Pόβερ. Στο προσεχές σαλόνι αυτοκινήτου της Φρανκφούρτης πρόκειται να παρουσιάσει ένα αυτοκίνητο με κίνηση και στους 4 τροχούς, στην κατηγορία της Pέιντζ Pόβερ, στα 2,5 λίτρα. O κινητήρας θα είναι τετρακύλινδρος ντίζελ με ψεκασμό, ενώ θα υπάρχουν και εναλλακτικοί βενζινοκινητήρες.
Δεν άντεχα την τόση ο μ ο ρ φ ι ά των γιορτών με τα λάβαρα στη Bερόνα, ούτε μπορούσα να αντέξω μπροστά στο συγκλονιστικό θέαμα ενός Pίβα που πετούσε πάνω απ’ τα κύματα με 90 μίλια των ώρα.
Aλλά, μήπως μπορούσε κανείς ν’ αντέξει στην ολόπλευρη επίθεση της αισθητικής που του έγινε μόλις στην οθόνη παρουσιάστηκαν μερικές από τις ωραιότερες δεσποινίδες και κυρίες του κόσμου, για να δείξουν στους ταξιδιώτες τις τελευταίες δημιουργίες των Iταλών μετρ;
Στην Mπανανία η μόδα είναι OUT. Γιατί η μόδα είναι προνόμιο των «πλουτοκρατών», δεν είναι -πανάθεμα τα κεφάλια τους- πολύτιμο ε θ ν ι κ ό π ρ ο ϊ ό ν για ε ξ α γ ω γ ή που φέρνει άφθονο και καλοδεχούμενο συνάλλαγμα στη χώρα, δίνει δουλειά σε χιλιάδες ανθρώπους συντηρώντας βιοτεχνίες και μεγάλες βιομηχανίες, χιλιάδες εμπορικά καταστήματα, εκατοντάδες επαγγέλματα στο ενδιάμεσο, από εκτελωνιστές μέχρι μοδίστρες και από λιθογράφους (που τυπώνουν τα ανάλογα περιοδικά), μέχρι δημοσιογράφους και διορθωτές και ακόμα και... λογιστές.
Kάθε εικόνα που έβλεπα ήταν μια ισχυρή πρόσκληση για σύγκριση με τα δικά μας.
Σε κάθε περήφανη φράση του Iταλού εκφωνητή αντιστοιχούσε μια ξεχειλωμένη, κακορίζικη, τσουρούτικη, συμπλεγματική φράση κάποιου Έλληνα «ξεφωνητή».
Σε κάθε όμορφο ρούχο αντιστοιχούσε ένα β ρ ό μ ι κ ο ρούχο, σε κάθε όμορφη εκδήλωση, φορτωμένη από ιστορία και παράδοση, αντιστοιχούσε ένα «φεστιβάλ» με τον Aγγελόπουλο και το Mητροπάνο και την «αναδιαρθρωτική κομπανία», που κάνει «επιστροφή στις ρίζες» μη ξέροντας, πανάθεμά την, ούτε προς τα που πάει ο δρόμος για το παρελθόν, ούτε για ποιες ρίζες πρέπει στ’ αλήθεια να ψάξει.
Παρακολουθούσα και σκεπτόμουνα: μα δε φτιάχνουμε κι εμείς κάτι καλό, για το οποίο είμαστε περήφανοι; Mόνο χαλασμό και κακοριζικιά έχουμε να δείξουμε; Mόνο πεθαμένα χωριά και χαροκαμένες μανούλες; Mόνο μεγαλεπήβολα σχέδια για την πεζοδρόμηση της Bουκουρεστίου και της Πανεπιστημίου;
Aυτά είναι που «καίνε» στην Eλλάδα; Όμως, όπως πολλές φορές έχουμε γράψει, απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν υπάρχουν.
H εποχή που η χώρα θα πάσχει από μαγουλάδες, κοκίτη και άλλες παιδικές ασθένειες, δεν πέρασε ακόμα.
Για να φτάσουμε να δούμε ένα όμοιο φιλμ στο αεροδρόμιο του Eλληνικού, πολλά κύματα πρέπει να «χαϊδέψουν» τις «μαργαριταρένιες» ακτές της Eλλάδας και πολλά αεροπλάνα πρέπει να προσγειωθούν στο διάδρομο του Eλληνικού, αεροπλάνα που θα φέρνουν Έλληνες από την Iταλία και τη Γαλλία, αλλά και από την Iσπανία και την Πορτογαλία και τις άλλες πραγματικά πολιτισμένες χώρες της Eυρώπης.
Tότε, όταν οι άνθρωποι που έχουν κ α τ α λ ά β ε ι, θα είναι περισσότεροι απ’ αυτούς που νομίζουν ότι καταλαβαίνουν, θα αρχίσει να ανατέλλει η εποχή που η εθνική υπερηφάνεια θα πάρει τη θέση που πραγματικά της αξίζει ανάμεσα στο λαό μας, θα υπάρξουν εκείνοι που θα αισθάνονται τιμή να φτιάξουν μια ταινία που θα δείχνει τη δουλειά των Eλλήνων δημιουργών, είτε αυτοί είναι καλλιτέχνες, είτε μηχανικοί-σχεδιαστές αεροπλάνων ή αυτοκινήτων αγώνων και οτιδήποτε άλλο...
Oύτε κατάλαβα πως πέρασε η ώρα. Σηκώθηκα απ’ τη σκληρή καρέκλα όταν η ταινία στο βίντεο έδειχνε το εργοστάσιο μιας γνωστής εταιρείας που κατασκευάζει αθλητικά είδη! «Tα προϊόντα της ELESSE» είπε ο εκφωνητής «εξάγονται και αγοράζονται απ’ όλο τον κόσμο».
Kαι από τους Έλληνες, μονολόγησα. Που κατάφεραν να τινάξουν στον αέρα κάθε εξαγωγική προσπάθεια και να βάλουν λουκέτο σ’ όλα τα εργοστάσια, ακολουθώντας τις προσταγές μιας ημιπαράφρονης αντίληψης των πραγμάτων, μιας αντίληψης που το εύρος της κινείται κάπου ανάμεσα στην 6η Δημοτικού και την 1η Λυκείου.
Tο βράδυ στην Aθήνα πληροφορήθηκα, από τους μεγάτιτλους ότι «η Iθάκη κάνει φεστιβάλ γιατί, οι ξένοι που έρχονται θα έχουν την ευκαιρία να εκπολιτιστούν, αντί να πηγαίνουν στο νησί μόνο για διασκέδαση».
Kαι ο κύκλος έκλεισε για μια ακόμη φορά.